نشست علمی« رابطه نظر و عمل در تربیت اخلاقی از منظر امام خمینی ره» با حضور حجت الاسلام و المسلمین دکتر عبدالله محمدی برگزار شد.

استاد در ادامه به دومین مبنای مکتب تربیتی امام اشاره کرد و گفت: مرحوم امام در کنار فقاهت و تراث وحیانی، شدیدا به «مبانی حکمت متعالیه» همچون «عین الربط بودن معلول»، «تشکیک در وجود»، «حرکت جوهری» و «تناظر بين مراتب وجود عالم و انسان» پایبند بود.
این استاد حوزه و دانشگاه به ساحت های وجودی انسان از منظر امام اشاره کرد و بیان داشت: انسان دارای سه نشئه و صاحب سه عالم است: نشئه اول، آخرت و عالم غیب و مقام روحانیت و عقل، نشئه دوم، برزخ و عالم متوسط بين العالمين و مقام خیال،نشئه سوم، دنیا و مقام ملک و عالم شهادت است. که برای هر یک از اینها کمالات خاص و تربیت مخصوصی است.
وی علوم نافعه برای مراحل مختلف تربیت انسان را براساس نظر امام چنین توضیح داد:
«فريضه عادله» که فقه است برای مدیریت مرتبه نشئه ظاهری انسان است، معارف اخلاقی یا همان «سنت قائمه» برای نشئه ملکوتی و برزخی انسان مفید است و معارف اعتقادی یعنی «آیه محکمه»، برای نشئه عقلی انسان نافع است.
استاد محمدی درباره مراتب معارف دینی گفت: همه علوم دینی، بسته به این که مربوط به کدام ساحت وجودی انسان باشد ارزشگذاری می شود.‌ علوم حِکمی یک مرتبه بالا است که متکفلش پس از انبیا و أولياعليهم السلام، فلاسفه و اعاظم حکما و اصحاب معرفت و عرفان هستند. علوم اخلاق که مربوط به تربیت قلب و اعمال قلبیه است در مرتبه متوسط و پایین تر از علوم حِکمی قرار دارد و متکفل این نیز پس از انبیا و اوصيا علیهم السلام، علمای اخلاق و اصحاب ریاضات و معارف اند. علم فقه هم که به تربیت ظاهر و ارتیاض آن مرتبط است پس از انبیا و اوصياء عليهم السلام، فقها و محدثین متکفل آن هستند.
استاد نشست با اشاره به سه ساحت شناخت، گرایش و عمل گفت: امام، تاثیر شناخت بر عمل را قبول دارد ولی در عین حال هم دقت می کنند که منظور از شناخت و معرفت کدام است.
این استاد پژوهشگر تاکید کرد: امام دیدگاه مشهور درباره رابطه نظر(شناخت) و عمل را تایید می کند و‌ نظر را مقدمه عمل می دانند یعنی برای عمل، اول تصور و تصديق می کنیم سپس شوق و اراده و عمل محقق می شود.
آقای محمدی افزود: امام قائل است تربیت اخلاقی، سفر از دانستن به بودن است؛ سفری که بدون عمل هرگز به مقصد نمی رسد.
وی با اشاره به این که «تا ورود در حجاب نشود خرق آن نمی شود.» گفت: امام معتقد است علمی که به عمل منتهی نشود حجاب است ولی همین علم لازم است چون اگر انسان بدون فراگیری علوم، عمل کند در حد متوسطی باقی می ماند به عبارتی تا «لا اله الا الله» با قلم عقل و بر صافی قلب نگاشته نشود به توحید نمی رسد.

استاد نشست با اشاره به نوآوری نظریه امام گفت: امام و‌ علامه معتقدند «همانگونه که ساحت نظر بر ساحت عمل تاثیر دارد ساحت عمل هم بر ساحت نظر تاثیر دارد مثلا فرد با معرفت اجمالی، تهجد و نماز شب می خواند و‌ این عمل، باعث تقویت معرفت می شود و تقویت معرفت باعث تقویت اراده می شود.
حجت الاسلام محمدی با تاکید بر دقت نظرهای لطیف امام خاطر نشان کرد: نکته بالاتری در نظریه امام وجود دارد که نظر، عمل و ملکه یک حقیقت واحد در وجود انسان هست. اگر این سه ساحت جداگانه مطرح می شود از باب تنگی لفظ است.
این استاد پژوهشگر در ادامه اقسام مکاتب تربیتی اخلاقی را برشمرد و‌ گفت: تمام مکاتب تربیتی اخلاقی در سه مکتب می شود خلاصه کرد، مسلک عقلا که مبنای خوب و بد «حسن و قبح عقلی» است، مسلک عموم انبیا که حسن و قبح اعمال را به معاد و ابدیت مرتبط می دانند و مسلک توحیدی و وجود فقری، که مبنای سلوک تربیتی امام ره می باشد.
وی افزود: مسلک توحیدی، یک روش بدیع سیر و سلوک در نظریه امام است به این بیان که اگر کسی حالت عین الربطی و فقر وجودی خود را درک کرد هیچ چیز را در عالم مقصر نمی بیند.
این استاد چنین توضیح داد: مثلا برای درمان ریا، در دو مسلک اول، توصیه های بینشی ارائه می شود زیرا طبق این دو مسلک شوق به ریا وجود دارد و برای درمان باید آن شوق را از بین برد. اما مکتب فقری نگاه پیشگرانه دارد یعنی باید کاری کرد که اساسا شوق به ریا ایجاد نشود نه اینکه شوق ایجاد بشود و بعد درمان گردد.
استاد افزود: وقتی فردی خود را عین ربط به پروردگار دانست می فهمد که از خودش استقلالی ندارند پس شوق به رذایل مثل ریا هم اصلا در او ایجاد نمی شود زیرا می داند که دیگران نمی توانند به او عزت بدهند.