حوزه علمیه خراسان با رویکرد پژوهش‌محوری، مسیر بالندگی علمی را هموار می‌کند
حسن حکیم‌باشی، از پژوهشگران حوزه علمیه خراسان، طی بازدید از غرفه این حوزه در سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه علمیه خراسان، ضمن تقدیر از غرفه‌آرایی و محتوای ارائه‌شده، توفیق حضور در این نمایشگاه را فرصتی ارزشمند برای معرفی ظرفیت‌های پژوهشی این حوزه دانست.
وی غرفه حوزه علمیه خراسان را فضایی «آبرومند» و «منظم» توصیف کرد و اظهار داشت: نمایشگاه کتاب، محلی برای ارتباط‌گیری مستقیم میان حوزه‌های علمی و مخاطبان علمی جامعه است. در این غرفه، محتواهای غنی و مبتنی بر پژوهش، نشان‌دهنده ضرورت توجه حوزه به نیازهای علمی روز و تقویت بنیه علمی و عملی آن است.
پژوهش‌محوری؛ نیاز حیاتی حوزه‌های علمیه برای آینده علم و نظام جامعه اسلامی
حکیم‌باشی با تأکید بر اهمیت و ضرورت پژوهش در حوزه‌های علمیه گفت: پژوهش در حوزه‌های علمیه، مسیری ضروری برای بالندگی علمی و پاسخ‌گویی به نیازهای نظام و اجتماع است. امروز آموزش در حوزه باید به نحوی طراحی شود که ضمن حفظ سنت علمی حوزه، با نیازهای روز جامعه هم‌سو بوده و زمینه‌ساز تولیدات علمی موثر در عرصه‌های گوناگون باشد.
وی افزود: پژوهش‌محوری نه‌تنها به ارتقای حوزه‌های علمیه کمک می‌کند، بلکه نقشی کلیدی در ارتقای سطح پاسخ‌گویی این نهاد علمی به نیازهای نظام اسلامی ایفا می‌کند. با چنین رویکردی، حوزه‌های علمیه می‌توانند نقشی فعال‌تر و موثرتری در جامعه اسلامی داشته باشند.
بیش از یک دهه تحول؛ از «آموزش سنتی» به «پژوهش‌محوری» در حوزه
این پژوهشگر حوزوی اشاره به رویکردهای تازه حوزه علمیه خراسان در دهه اخیر، گفت: در بیش از ده سال گذشته، احساس نیاز جدی به تغییر روش‌های آموزشی در حوزه‌های علمیه به‌وضوح دیده شد. برنامه‌های مدون و زیرساختی در این زمینه طراحی و اجرا شدند و امروز شاهد آن هستیم که آموزش‌های حوزه به سمتی حرکت کرده که پژوهش‌محوری در دستور کار قرار گرفته است.
وی افزود: این تغییر رویکرد، نتایج ارزشمندی در پی داشته است. پژوهش‌هایی که امروز در حوزه‌های فقهی، فلسفی، کلامی، اخلاقی، اعتقادی و دیگر حوزه‌های علوم اسلامی ارائه می‌شود نشان از عمق و پختگی علمی دارد. این پژوهش‌ها علاوه بر شکوفا کردن استعدادهای طلاب، راه را برای انعکاس توانایی‌ها و ظرفیت‌های علمی حوزه باز کرده است.
از دست‌نوشته‌های علمای گذشته تا شکوفایی قلم در حوزه‌های علمیه امروز
حکیم‌باشی ضمن اشاره به ضعف گذشته در ثبت و نشر دستاوردهای علمی در حوزه علمیه، گفت: در دوره‌های گذشته، متأسفانه بسیاری از بزرگان حوزه، علی‌رغم سال‌ها تدریس در بالاترین سطوح علمی، آثار مکتوب اندکی از خود به جای می‌گذاشتند و این نه‌تنها خسارتی برای حوزه، بلکه محرومیتی برای جامعه علمی به شمار می‌رفت.
وی افزود: اما امروزه شاهد شکوفایی قلم در حوزه‌های علمیه هستیم. هم خود اساتید در حال نگارش و تألیف هستند و هم اندیشه‌ها و تقریرات آنان توسط شاگردان و طلاب ثبت و منتشر می‌شود. طلاب نیز برای پژوهش و نگارش علمی ترغیب شده‌اند و فرآیندهای متعددی برای تقویت علمی، رفع نواقص و ارتقای کیفی آثار علمی آنان در نظر گرفته شده است. این تغییر نشان از پویایی حوزه در مسیر عملیاتی‌سازی پژوهش‌محوری دارد.
جهش در تولید و نشر آثار علمی حوزه‌های علمیه
وی با اشاره به آمار منتشرشده طی سال‌های اخیر، گفت: در دهه گذشته، حوزه‌های علمیه شاهد یک جهش بزرگ در انتشار تولیدات علمی بوده‌اند. تعداد عناوین منتشرشده توسط طلاب و اساتید حوزه علمیه به‌طور چشمگیری افزایش یافته و کیفیت این آثار نیز به سطحی رسیده که بسیاری از آن‌ها توانایی رقابت با آثار پیشکسوتان و صاحب‌نظران حوزه را دارند.
حکیم‌باشی ادامه داد: این دستاوردها نشان‌دهنده آن است که حوزه‌های علمیه توانسته‌اند استعدادهای سرشار خود را بالفعل کنند. وجود این ظرفیت‌ها نویدبخش آینده‌ای روشن و پربار برای حوزه‌های علمیه است.
امید به آینده؛ حوزه‌ای پژوهش‌محور و فعال در پاسخ به نیازهای روز
حکیم‌باشی، با اظهار امیدواری نسبت به پویایی علمی و پژوهشی حوزه‌های علمیه، گفت: مهم‌ترین آرزوی ما، شکل‌گیری حوزه‌هایی کاملاً پژوهش‌محور است که استعدادهای طلاب را به شکوفایی کامل برساند. فضای حوزه‌های علمیه باید محیطی زنده، پویا و سرشار از نوآوری‌های پژوهشی باشد تا هم پاسخ‌گوی نیازهای روز جامعه باشد و هم بتواند جایگاه ویژه‌ای در علوم اسلامی و نظام علمی جهان کسب کند.
وی در پایان یادآور شد: نمایشگاه‌های کتاب می‌تواند در ارتقای تعامل حوزه و جامعه مؤثر باشد و به رشد علمی حوزه‌های علمیه کمک شایانی کند.
