برگزاری کرسی ترویجی عصمت پیامبران از نگاه ابن تیمیه

ششمین کرسی ترویجی با مجوز شورای اعطای مجوزهای حوزه علمیه خراسان و توسط مدرسه علمیه عالی نواب با عنوان «بررسی انتقادی دلیل "رفعت مقام" ابن‌تیمیه درباره عصمت پیامبران» در تاریخ ۵ اسفندماه ۱۴۰۲ برگزار شد.
در این کرسی که با ارائه حجت الاسلام صفدر رجب‌زاده، دانش پژوه سطح چهار رشته کلام مقارن مدرسه نواب، برگزار گردید، حجت الاسلام و المسلمین علی اکبر نوایی، استاد سطوح عالی حوزه، به نقد و بررسی کرسی پرداخت و مدیریت این کرسی بر عهده حجت الاسلام حسن خفاجه، مدرس حوزه و دانشگاه، بود.
در ابتدای کرسی، حجت الاسلام صفدر رجب زاده؛ از پژوهشگران در رشته تخصصی کلام مقارن، به تبیین مساله و نو آوری کرسی خود پرداخت و بیان داشت: این مسئله که انبیاء در چه عرصه هایی معصوم اند؛ همواره در طول تاریخ مورد اختلاف صاحب نظران بوده است؛ عده ای همانند متکلمان امامیه قائل به عصمت حداکثری بوده اند و عده ای مانند ابن تیمیه اعتقاد به عصمت حداقلی اند. ابن تیمیه به عنوان یک نظریه پرداز سلفی همواره درصدد بوده تا از مقام انبیاء به انحاء گوناگون بکاهد و برای کاستن مقام آنان، به هر وسیله ای چنگ زده تا جایگاه آنان را در حد انسان هایی معمولی پایین بیاورد.
در ادامه ایشان به تبیین دلیل ابن تیمیه پرداخته و بیان داشت: دلیل «رفعت مقام» استدلالی است که ابن تیمیه در کتب خود پیرامون توبه پیامبران و معصوم نبودن آنان از گناهان، اقامه کرده است. بر اساس این استدلال انبیاء از گناهان معصوم نبوده و همواره بخاطر ارتکاب گناه نزد خداوند تضرع نموده و درخواست بخشش نموده اند. در باور ابن تیمیه این توبه با جایگاه پیامبران منافات ندارد و موجب کسر شأن آنان نمی شود، بلکه چنین توبه ای سبب ارتفاع مقام آنان می شود؛ چراکه خود خداوند دستور به توبه داده و خویش را تواب نامیده است.
ایشان در ادامه به نقد این دیدگاه پرداخت و دلیل ابن تیمیمه را با حقیقت توبه نصوح، اجماع علما، حکمت الهی و با آیات صریح قرآن ناسازگار دانسته و به توضیح هر یک از این چهار مورد پرداخت.
استاد ناقد کرسی، حجت‌الاسلام والمسلمین علی اکبر نوایی، در ابتدا به ضرورت طرح موضوع و اتقان مقاله اشاره نموده و سپس نکاتی را به عنوان پیشنهاد و تکمله برای اتقان بیشتر این پژوهش به شرح ذیل بیان داشت:
1- این پژوهش فاقد ماهیت تحلیلی است؛ چرا که تحلیل دقیق دلیل رفعت مقام از منظر ابن تیمیه خود گویای بطلان این دیدگاه خواهد بود.
2- عنوان پژوهش به: «بررسی انتقادی دلیل رفعت مقام از منظر ابن تیمیه دربار عصمت پیامبران» تغییر یابد.
3-مفهوم شناسی مفاهیمی اساس مثل توبه، عصمت و .. در ابتدای مقاله ضروری است.
4-پژوهش فاقد تطبیقات نظر ابن تیمیه با سایر اقوال علمای اهل سنت است.
5- نقایص سخنان ابن تیمیه باید از آیات وروایات بیشتری نشان داده می شد
6-نقد پژوهشگر در بخش استناد به توبه نصوح دچار اشکال است زیرا؛ توبه نصوح برای متوسطین است نه کملینی چون اولیای الهی
7-در این پژوهش باید تهمت بودن ادعاهای ابن تیمیه در خصوص جایگاه پیامبران برجسته شده و از طریق آیات پاسخ های دقیقی بدهد.
۸- در رد ادعاهای ابن تیمیه دقت بیشتری باید لحاظ شده و از آیات وروایات بیشتری کمک گرفته شود.
در پایان حجت‌الاسلام رجب‌زاده به ایرادات ناقد و حضار در کرسی پاسخ داد.